اگر فردی بدون گواهینامه در یک حادثه رانندگی مقصر شناخته شود، طبق قانون به عنوان مجرم تلقی شده و تخلفات او در دادگاه های مربوط به جرایم رانندگی مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت. بر اساس ماده ۷۲۳ قانون مجازات اسلامی، هر فردی که فاقد گواهینامه رسمی باشد و یا اینکه شرایط گرفتن گواهینامه را نداشته باشد، اگر اقدام به رانندگی وسایل موتوری بکند، وسیله مربوطه توقیف شده و فرد مورد نظر نیز به مراجع قضایی معرفی خواهد شد.
جریمه رانندگی بدون گواهینامه
رانندگی بدون گواهینامه با مجازات های گوناگونی همراه است و در قانون، دو نوع مجازات برای این تخلف در نظر گرفته شده است؛ یکی تحت قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات و دیگری تحت قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی است.
جریمه رانندگی بدون گواهینامه اگر برای مرتبه اول اتفاق بیفتد، منجر به حبس تعزیری تا دو ماه و پرداخت جزای نقدی تا یک میلیون ریال، می شود. در صورتی که این تخلف مجدداً صورت گیرد، مجازات متخلف به حبس از دو تا شش ماه افزایش خواهد یافت.
رانندگی بدون گواهینامه برای افراد زیر ۱۸ سال
از آنجایی که سن قانونی برای دریافت گواهینامه در ایران ۱۸ سال تمام است، اگر شخصی زیر ۱۸ سال باشد و اقدام به رانندگی با خودرو یا موتور سیکلت کند، مجازات آن طبق قانون مجازات اسلامی به شرح زیر خواهد بود:
- راننده بین ۱۵ تا ۱۸ سال: موظف به پرداخت جزای نقدی تا یک میلیون ریال خواهد شد.
- راننده بین ۹ تا ۱۵ سال: به والدین یا سرپرست قانونی با اخذ تعهد تحویل داده می‌شود.
- راننده زیر ۹ سال: قانون برای راننده زیر ۹ سال هیچ‌گونه مجازاتی در نظر نگرفته است.
نکته: مجازات رانندگی بدون گواهینامه زیر ۱۸ سال برای بار دوم نیز دو تا شش ماه حبس است.
جریمه رانندگی بدون گواهینامه در تصادف
با توجه به اینکه تصادف منجر به جرح یا فوت شده باشد، شرایط متفاوت خواهد بود. جرم رانندگی بدون گواهینامه و تصادف، جنبه خصوصی و جنبه عمومی دارد؛ یعنی حتی در صورت رضایت شاکی، پرونده مختومه نمی شود و دادگاه برای جنبه عمومی جرم یعنی نداشتن گواهینامه، جزایی را در نظر می گیرد.
درصورتی‌که راننده فاقد گواهینامه، مقصر شناخته شود و تصادف منجر به جرح شود، جریمه نداشتن گواهینامه و پرداخت دیه و زیان شاکی شامل حال او خواهد شد. در صورتی که راننده بدون گواهینامه مقصد نباشد، جریمه یک میلیون تومانی، حبس تعزیری 2 ماهه و توقیف خودرو شامل حال او خواهد شد.
مجازات رانندگی بدون گواهینامه منجر به جرح
بر اساس مواد فصل ۲۹ قانون مجازات اسلامی، مجازات رانندگی بدون گواهینامه منجر به جرح در اعضا و منافع، شامل پرداخت دیه و حبس تعزیری است.
رانندگی بدون گواهینامه منجر به فوت
اگر راننده ای که فاقد گواهینامه است، تصادف منجر به فوت مرتکب شود، عمل وی قتل عمد محسوب نمی شود. به عبارت دیگر، طبق قانون مجازات اسلامی راننده قتل غیر عمد از نوع شبه عمد مرتکب شده و متناسب با آن، دیه و حبس برای او در نظر گرفته خواهد شد.
شرایط رانندگی با گواهینامه تمدید نشده
افرادی که دارای گواهینامه معتبر و مناسب برای وسیله نقلیه خود هستند، اما تاریخ اعتبار آن به پایان رسیده باشد، ملزم به پرداخت جریمه رانندگی بدون گواهینامه خواهند بود. در واقع، عدم تمدید گواهینامه به معنای نداشتن گواهینامه نیست. اگر فردی گواهینامه قانونی خود را تمدید نکند، می تواند با پرداخت جریمه مربوطه نسبت به تمدید آن اقدام نماید و در صورت ایجاد حادثه، فرد به عنوان راننده متخلف شناخته خواهد شد.
قانون بیمه شخص ثالث در رابطه با رانندگی بدون گواهی نامه
بر اساس قانون بیمه شخص ثالث، شرکت های بیمه ملزم به پرداخت خسارت تحت هر شرایطی هستند. در صورتی که راننده مقصر در تصادف فاقد گواهینامه باشد، شرکت بیمه شخص ثالث خسارت وارده به فرد زیان دیده را پرداخت می کند.
اما پس از پرداخت این خسارت، بیمه گذار حق دارد مبلغ پرداختی را به صورت یکجا یا اقساط از راننده مقصر باز پس گیرد. یک نکته اساسی این است که اگر در زمان وقوع حادثه، راننده فاقد گواهینامه بوده و خسارات جانی به بار آورده باشد، ممکن است به عنوان مقصر شناخته شده و به جرم قتل متهم گردد. به همین دلیل، اکیدا توصیه می شود که تحت هیچ شرایطی ریسک نکرده و بدون گواهینامه رانندگی نکنید.
قانون مربوط به رانندگی اتباع خارجی
تمامی اتباع خارجی که قصد رانندگی در ایران را دارند، در صورت نداشتن گواهینامه برای آنان جریمه ای مشخص خواهد شد. این جریمه ابتدا به صورت تعهد محضری بوده و در صورت تکرار تخلف، ممکن است به ابطال کارت اقامت و اخراج از کشور منجر گردد.
جمع بندی
عواقب رانندگی بدون گواهینامه فراتر از جریمه های مالی است. جریمه رانندگی بدون گواهینامه برای بار اول به حبس تعزیری تا دو ماه یا جزای نقدی تا یک میلیون ریال و در صورت ارتکاب مجدد به دو ماه تا شش ماه حبس خواهد بود. در صورت بروز حادثه، راننده فاقد گواهینامه به عنوان مقصر شناخته شده و اگر تصادف منجر به فوت شده باشد، ممکن است به جرم قتل غیر عمد، متهم گردد. بنابراین عدم همراه داشتن گواهینامه نه تنها ریسک های قانونی دارد بلکه می تواند آسیب های جانی و مالی فراوانی را به همراه داشته باشد.
ترافیک ساز، تولید کننده تجهیزات ترافیکی با کیفیت، ایمنی و آرامش را در خیابان ها به همراه می آورد و از بروز حوادث تا حد زیادی جلوگیری می نماید.
