نحوه تشخیص مقصر در تصادفات، یکی از مهمترین موضوعات مورد بحث در زمینه حوادث رانندگی است. این فرآیند نه تنها برای تعیین مسئولیت های قانونی و مالی ضروری است، بلکه همچنین می‌تواند در پیشگیری از وقوع حوادث مشابه در آینده نیز نقش داشته باشد. شناخت انواع تابلوهای ترافیکی و آشنایی با قوانین راهنمایی و رانندگی باعث می شود معیارهای تعیین مقصر را متوجه شوید و در حل و فصل مسائل مربوط به تصادفات خبره شوید.
قوانین مهم در تعیین مقصر در تصادفات رانندگی
قوانین راهنمایی و رانندگی به ما کمک می کنند تا تشخیص دهیم چه کسی در وقوع حادثه مقصر بوده است. برخی از مهم ترین قوانین نحوه تشخیص مقصر در تصادفات رانندگی، عبارتند از:
- اگر به هر دلیل با خودروی جلویی خود برخورد کنید، مقصر محسوب می شوید. این قاعده حتی در مواردی که به دلیل درگیری زنجیره‌ای، به ماشین جلویی برخورد کرده اید نیز صدق می کند. در چنین مواردی، شما موظف هستید که خسارات وارده به خودروی روبرو را نیز جبران نمایید.
- هنگامی که در حین دنده عقب گرفتن با خودروی پشت سری تصادف کنید، مقصر این واقعه خواهید بود. پس در زمان دنده عقب گرفتن، لازم است همواره به محیط اطراف خود توجه داشته و از ایمنی سایر خودروها اطمینان حاصل کنید.
- در صورتی که فاقد گواهینامه رانندگی باشید، حتی اگر تصادف نکنید نیز پلیس حق دارد که شما را جریمه کند. در صورت وقوع تصادف نیز، شما به عنوان راننده فاقد گواهینامه، مقصر حادثه شناخته خواهید شد.
- اگر در حین رانندگی از مسیر خودرو خارج شده و به خط مخالف منحرف شوید و با خودروی روبه‌رو برخورد کنید، مقصر خواهید بود. زیرا رانندگان موظف هستند که در مسیر خود باقی مانده و از عبور از خط مخالف پرهیز نمایند.
- در زمان استفاده از خطوط ویژه و اختصاصی هر وسیله نقلیه (مانند خط ویژه اتوبوس ها)، رعایت این اولویت ها الزامی است و تخطی از آن می تواند منجر به تصادفات شود. در این موارد نیز راننده ای که از خط ویژه تخطی کرده است، به عنوان مقصر شناخته خواهد شد.
مقصر اصلی در تصادفات سبقت از راست
رانندگانی که بدون توجه به خطوط، علائم رانندگی و رنگ تابلوهای راهنمایی و رانندگی، از سمت راست از خودروی جلویی سبقت می‌گیرند، به طور قانونی مقصر اصلی تصادف محسوب می شوند. این اقدام نه تنها خطرناک و غیر قانونی است، بلکه می تواند منجر به صدمات جانی و مالی جبران ناپذیری شود.
همچنین، رانندگان متخلف که سرعت خود را بیش از حد مجاز افزایش می دهند، جز مقصران اصلی سوانح رانندگی به شمار می روند. گاهی نیز، بر اساس تشخیص ماموران راهنمایی و رانندگی، هر دو راننده درگیر در تصادف، به یک میزان مقصر شناخته می شوند. در چنین مواردی، دیه حادثه به طور مساوی میان آن‌ها تقسیم می گردد.
برخی کارشناسان بر این باورند که میزان تقصیر هر یک از رانندگان باید ملاک تعیین نحوه تشخیص مقصر در تصادفات قرار گیرد. همچنین بر اساس ماده ۵۲۸ قانون مجازات اسلامی، در صورتی که یکی از رانندگان ۷۰% و دیگری ۳۰% مقصر باشد و حادثه باعث فوت یکی از سرنشینان شود، هر دو راننده مسئول پرداخت نصف دیه هستند.
مقصر تصادف با عابر پیاده کیست؟
در حوادث رانندگی که منجر به برخورد خودرو با عابر پیاده می شود، در اکثر موارد راننده مقصر محسوب می گردد. این امر به دلیل آن است که رانندگان موظف هستند به علائم هشداردهنده چون خطوط عابر پیاده و چراغ راهنمایی توجه کرده و با سرعت مناسب حرکت نمایند تا در صورت بروز هرگونه مانع یا عابر پیاده بتوانند به موقع ترمز کرده و از بروز حادثه جلوگیری کنند.
از سوی دیگر، در مواردی می توان عابر پیاده را نیز مقصر دانست؛ مانند زمانی که شخص عابر از مسیرهای مجاز عبور پیاده عبور نکرده و در جایی که پل عابر پیاده وجود دارد از آن استفاده نکند. در چنین مواردی، چنانچه تصادفی رخ دهد، عابر به عنوان مقصر اصلی حادثه شناخته خواهد شد.
بنابراین در تعیین مقصر تصادفات خودرو با عابر پیاده، عوامل متعددی از جمله میزان توجه و احتیاط رانندگان، رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی توسط عابران، شرایط محیطی در نظر گرفته می شوند و نتیجه گیری نهایی بر عهده کارشناسان فنی است.
رعایت حق تقدم در رانندگی
رعایت حق تقدم در هنگام رانندگی یکی از مهم ترین مواردی است، که می تواند در نحوه تشخیص مقصر در تصادفات رانندگی نقش داشته باشد. مطابق با قانون جدید، هرگاه راننده ای بدون توجه به وجود تابلو ها، چراغ راهنما و دستورالعمل های اولویت، در مسیرهای اصلی به فرعی قانون را رعایت نکند، مسئول اصلی حادثه محسوب می شود.
رانندگان باید همیشه به این موضوع توجه داشته باشند که در مواقعی مانند تقاطع ها و مسیرهای فرعی به اصلی، تقدم با وسیله ای است که در مسیر اصلی قرار دارد. حتی در شرایطی که چراغ راهنما خاموش باشد یا به تابلوی حق تقدم دید نداشته باشید، باید به وسایل نقلیه موجود در مسیر اصلی اولویت دهید.
تصادف خودرو در شرایط پارک
در شرایط پارک خودرو، نحوه تشخیص مقصر در تصادفات متفاوت خواهد بود. چنانچه راننده خودرو در حال حرکت باشد و با خودروی پارک شده تصادف کند، وی مقصر شناخته می شود. اما اگر تصادف در حالی رخ دهد که خودرو پارک شده در خلاف جهت جریان ترافیک قرار داشته باشد، در این صورت راننده خودرو در حال حرکت مقصر تشخیص داده خواهد شد و خودروی پارک شده تنها به دلیل پارک در خلاف جهت جریمه خواهد شد.
همچنین در صورتی که تصادف در نزدیکی تقاطع رخ داده باشد، با توجه به قوانین رانندگی که پارک در فاصله ۱۵ متری تقاطع ها را ممنوع اعلام کرده است، راننده خودروی در حال حرکت مقصر خواهد بود؛ چرا که خودروی پارک شده در محل مجاز پارک بوده است.
از سوی دیگر، اگر خودرویی در منطقه پارک ممنوع، پارک شده باشد و با آن تصادف صورت گیرد، در این حالت خودروی پارک شده مقصر خواهد بود. همچنین در مواردی که خودرویی به صورت دوبله پارک شده باشد و با آن تصادف رخ دهد، باز هم مقصر خودروی پارک کننده است. علاوه بر این، برخورد با خودروی پارک شده در اتوبان نیز به جز مواردی که خودرو در قسمت توقف اضطراری پارک شده باشد، به عهده راننده خودروی پارک شده خواهد بود.
سایر حوادث رانندگی در نحوه تشخیص مقصر در تصادفات
در هر یک از این موارد، تعیین مقصر براساس شواهد و مستندات موجود و بررسی کارشناسان پلیس صورت خواهد گرفت. همچنین میزان خسارت وارده به اشخاص ثالث نیز در میزان مجازات فرد مقصر تاثیرگذار خواهد بود.
- تصادف آینه به آینه: در این مورد تعیین مقصر به راحتی امکان‌پذیر نیست و افسر پلیس متخصص تصادفات باید با توجه به شرایط موجود، مقصر تصادف را مشخص کند.
- تصادف هنگام دور زدن: در صورتی که راننده ای بدون رعایت حق تقدم اقدام به دور زدن کند، به عنوان فرد خاطی در حادثه شناخته می شود.
- تصادف شاخ به شاخ: خودرویی که به طور ناگهانی به لاین مخالف منحرف شود، مقصر حادثه شناخته می شود.
- تصادف با ماشین آموزش رانندگی: در این مورد نیز همانند سایر تصادفات برخورد می‌شود؛ اما راننده ها باید هوشیار تر و مراقب تر باشند تا از بروز چنین اتفاقاتی جلوگیری کنند.
- تصادف در کوچه ورود ممنوع: در این حالت، خودروی وارد شده به محدوده ورود ممنوع، مسئول حادثه محسوب می شود.
همچنین، نکات دیگری که باید در نظر گرفته شوند، عبارتند از:
- تصادف در پیچ های تند و نامناسب جاده‌ها
- تصادف ناشی از خستگی و خواب آلودگی راننده
- تصادف به دلیل ناتوانی در کنترل خودرو در شرایط جوی نامطلوب (مثل بارش شدید باران یا برف)
- تصادف در اثر انحراف به سمت جدول یا حاشیه جاده
سخن پایانی
در نهایت، نحوه تشخیص مقصر در تصادفات نیاز به بررسی دقیق شواهد و مستندات دارد. با استفاده از ابزارهای تحلیلی و کارشناسی، می توان به شکل حرفه ای تری به این امر پرداخت و با تعیین مقصر، مسئولیت ها و جبران های مربوط را مشخص کرد. در این راستا، پیروی از قوانین و مقررات ترافیکی و استفاده از مهارت های رانندگی می تواند در پیشگیری از وقوع چنین حوادثی موثر باشد. ترافیک ساز یکی از بهترین تولید کننده تجهیزات ترافیکی در ایران است.
