دستورالعمل ها و اصول ایمنی در کارگاه قوانین تدوین شده ای هستند که اجرای آن ها به منظور پیشگیری از به خطر افتادن جان کارگران و آسیب به تجهیزات، ضرورت دارد. بکارگیری تجهیزات امن، ارائه آموزش های لازم به پرسنل و تهیه تابلوهای ایمنی و هشدار از شرکت تجهیزات ایمنی راهها و نصب آن در محیط، مهم ترین اصولی هستند که جهت ایمن شدن محل کار و پیشگیری از آسیب کارگران باید رعایت شوند.
دستورالعمل ایمنی عمومی کارگاه (HSE)
HSE قوانین و ضوابطی است که با هدف ارتقای ایمنی در محیط کار، سطح بهداشت و حفاظت از محیط زیست تدوین شده است. این قوانین ضمن آگاهی پرسنل از خطرات و حوادث، به بیان اقدامات حفاظتی جهت پیشگیری از خطرات مالی و جانی در محیط های کار می پردازد.
1- استفاده از تجهیزات ایمنی فردی (PPE)
تجهیزات ایمنی فردی یا Personal protective equipment (PPE)، برای فراهم کردن سلامت و ایمنی فردی در برابر خطرات احتمالی حین کار هستند. از این تجهیزات به منظور پیشگیری از صدماتی مانند ضربه، خراشیدگی، بریدگی، تماس با مواد، شوک الکتریکی و دیگر خطرات مرتبط در محیط کار استفاده می شود. این تجهیزات خطرات و حوادث ناشی را از کار را به میزان قابل توجهی کاهش می دهند.
از مهم ترین تجهیزات ایمنی فردی (PPE) می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عینک ایمنی
- کلاه ایمنی
- لباس ایمنی
- شیلد صورت
- کفش یا چکمه ایمنی
- ماسک شیمیایی و فیلتر دار
- دستکش ایمنی
- محافظ ساق و بازو
- گوش ایمنی (گوش گیر، گوش بند)
- کمربند (هارنس) ایمنی
2- ایمنی تجهیزات محیط های کارگاه
بخش دیگری از دستورالعمل ها و اصول ایمنی در کارگاه ها و واحدهای صنعتی، به اصول ایمنی ابزارها و تجهیزاتی می پردازد که پرسنل با آن سروکار دارند. بخشی از قوانین استفاده از تجهیزات در محیط کار، شامل موارد زیر می شود:
ایمنی ادوات برقی
- تمام ادوات برقی کارگاه باید دارای Earth (سیم اتصال به زمین) و دوشاخه برق مناسب باشند.
- ادوات برقی نباید توسط کابل برق آن حمل شوند.
- ابزارهای برقی باید مجهز به سوئیچ ایمنی باشند.
- دور نگهداشتن ادوات برقی از گرما و مواد اشتعال زا ضرورت دارد.
ایمنی سکوهای کار و داربست
- اجرای داربست باید با توجه به اصول صحیح ایمنی باشد؛ به طوری که اجزای آن بتوانند چهار برابر فشار مورد نظر را تحمل کنند.
- قبل از استفاده، بازرسی داربست توسط کارشناس مربوطه الزامی است.
- سکوهای کار داربست باید مجهز به تور و نرده حفاظتی با ارتفاع حداقل یک متر باشد.
- راه های عبور و پلکان داربست باید به گونه ای باشد که خطر سقوط فرد و مصالح را به حداقل برساند.
حفاظت و ایمنی در برابر مواد شیمیایی و سمی
بر طبق دستورالعمل ها و اصول ایمنی در کارگاه، پرسنل شاغل در محیط های کارگاهی باید آشنایی کافی با مواد شیمیایی داشته باشند. کارفرما موظف است تجهیزات حفاظتی فردی لازم را در دسترس کارگران قرار داده و مواد شیمیایی خطرناک نیز با علائمی خاص هشدار داده شوند.
ایمنی ماشین آلات سنگین موجود در کارگاه
- کلیه ماشین آلات باید مجهز به کلید توقف اضطراری نزدیک به محل اپراتور باشند.
- به منظور حفاظت راننده از خطرات احتمالی، هر کدام از ماشین آلات سنگین باید به کلیه ابزارهای حفاظتی تجهیز شده باشند.
- معاینه فنی از قطعات ماشین آلات در زمان مناسب ضرورت دارد.
3- علائم ایمنی در محیط کار
طبق ماده 10 دستورالعمل ها و اصول ایمنی در کارگاه های ساختمانی، باید از ورود افراد غیر مسئول و متفرقه به داخل کارگاه جلوگیری شود. همچنین نصب تابلوها و علائم هشداردهنده در اطراف محیط های کارگاهی امری ضروری است.
انواع علائم ایمنی در محیط های کارگاهی
علائم و تابلوهای ایمنی به عنوان بخش مهمی از اصول ایمنی در کارگاه بوده و شامل موارد زیر می شوند:
- علائم ایمنی شخصی ( استفاده از تجهیزات ایمنی فردی)
- علائم خروج اضطراری (خروج اضطراری از محل کار در صورت وقوع حادثه ای خطرناک)
- علائم اطفاء حریق (اشاره به مکان وسایل اطفاء حریق)
- علائم اطلاع رسانی عمومی (مکان های عمومی و خدماتی، نشان های خروج و ..)
- علائم محدودیت ها و ممنوعیت ها (معرفی محدودیت حین انجام کار)
- علائم هشداری (اطلاع رسانی درباره خطرات محیط کار)
4- فراهم کردن یک محیط امن و بدون استرس
باید توجه داشت که بسیاری از آسیب های محیط کار در نتیجه فشار کاری، عدم تمرکز، استرس و کم خوابی کارگران ایجاد می شوند. بنابراین برای حفظ ایمنی در محیط های صنعتی و کارگاهی، علاوه بر محافظت از تجهیزات، فراهم کردن شرایط روحی مناسب نیز برای پرسنل حائز اهمیت است. پرداخت به موقع حقوق، تامین امنیت شغلی، امکان مطرح کردن مشکلات کارگران از طریق یک نماینده و در نظر گرفتن پاداش و مزایا، برخی از اقداماتی هستند که به کاهش فشار کاری و ایجاد محیط بدون استرس کمک می کنند.
5- معرفی مکان های امن کارگاه و مسیرهای خروج اضطراری
اطلاع رسانی به کارگران درباره مسیرهای مناسب و امن برای پناه گرفتن یا خروج اضطراری یکی دیگر از دستورالعمل ها و اصول ایمنی در کارگاه است.
6- رعایت نظم و نظافت در محیط های کارگاهی
- راهروها، انبارها و دیگر قسمت های کارگاه مطابق اصول بهداشتی نگهداری شوند.
- دیوارها، پنجره ها، سقف ها، شیشه ها پاکیزه نگه داشته شوند و کف سالن لغزنده نباشد.
- یک اتاق تمیز برای تعویض لباس کار اختصاص داده شود و برای هر کارگر کمدهای انفرادی وجود داشته باشد.
- کارگاه به تعداد کافی سرویس بهداشتی زنانه و مردانه همراه با تهویه مناسب داشته باشد.
- تعداد کافی سطل زباله در محیط کارگاه موجود باشد.
7- استراحت کافی برای کارگران
خستگی کارگران زمینه ساز بسیاری از حوادث رخ داده در محیط های کارگاهی و صنعتی است. به همین دلیل داشتن یک برنامه دقیق استراحت برای کارگران در طول روز ضروری می باشد.
8- آموزش به کارگران در زمینه ایمنی کار
به منظور کاهش حوادث کاری و تامین سلامت و امنیت کارگران، هر کارفرما موظف است نکات ایمنی را در قالب موضوعات مختلف زیر به پرسنل خود آموزش دهد:
- ایمنی عمومی: شناخت مواد خطرناک، آشنایی با مقررات ایمنی و بهداشت، یادگیری استفاده از تجهیزات اطفاء حریق
- ایمنی صنعتی: آگاهی از خطرات محیط های صنعتی (ایمنی در حمل و نقل، محیط های شیمیایی، ارتفاعات و شناخت تجهیزات ایمنی)
- ایمنی حریق: آموزش اطفای حریق و راه های خروج اضطراری
- ایمنی کار در ارتفاع: روش های کار ایمن در ارتفاع و شناخت تجهیزات مربوطه
9- بهداشت در محیط کارگاه
- بهداشت محیط کار برای پرسنل باید به بهترین نحو تامین شود.
- در هر کارگاه باید آب آشامیدنی کافی در دسترس باشد.
- به ازاء هر 25 نفر باید حداقل یک سرویس بهداشتی موجود باشد.
- شستشو و ضدعفونی محیط کارگاه و محل استراحت پرسنل ضروری است.
جمع بندی
مطابق دستورالعمل ها و اصول ایمنی محیط های کارگاهی، استفاده از تجهیزات ایمنی فردی توسط پرسنل، بکارگیری تجهیزات امن در محیط کارگاه و ارائه آموزش های لازم به کارگران ضرورت دارد. کارفرما موظف است ایمنی محیط کار را با خرید علائم و تابلوهای مربوطه از شرکت تجهیزات ترافیکی و نصب آن ها تامین کند و به کارگران هشدارهای لازم را بدهد. دستورالعمل ها و اصول ایمنی در کارگاه نظیر معرفی مسیرهای خروج اضطراری، رعایت نظم و نظافت، به روزرسانی تجهیزات ایمنی و بهداشت در محیط، از جمله قوانینی جهت پیشگیری از بروز حوادث و آسیب های شغلی هستند.
